„Podróże z Witem Jaworskim” – wykład profesora UJ Aleksandra Fiuta
„Rzeczywistość nieprzystająca do doświadczeń i odczuć społecznych” – tak lata 70 XX w. opisał dr hab. Aleksander Fiut – urodzony w Żywcu historyk literatury, krytyk literacki i eseista. Jego zainteresowania badawcze dotyczą przede wszystkim twórczości Czesława Miłosza, jednak wykład był poświęcony żywieckiemu poecie, Witowi Jaworskiemu, był to zarazem hołd oddany przyjacielowi.
Wit Jaworski to polski filozof, wykładowca akademicki, poeta Nowej Fali, współtwórca grupy literackiej „Teraz”. Lata 70 XX w. były obfite w traumatyczne doświadczenia i podziały społeczne, co w znaczący sposób wpłynęło na ówczesną poezję. Poeci byli zmuszeni podjąć walkę z cenzurą i przekroczyć granicę manipulacji słowem. Ponieważ kontrolowane były wszystkie aspekty życia, prawdę ukrywali w swoich utworach i tym samym demaskowali fałszerstwo.
Jaworski to twórca oryginalny i dociekliwy, do tego filozof, a więc aktywnie podejmował refleksje na temat przemian i ich konsekwencji. W celu znalezienia odpowiedzi i opisania rzeczywistości, ruszył w podróż śladem kształtowani się systemów komunistycznych. Na motocyklu zwiedził m.in. ZSRR, Turcję, Iran, Wietnam oraz Chiny. Doświadczył tam konfrontacji z obcymi kulturami, a co za tym idzie, poczucia, że wszystko co znane zaciera się i pomniejsza. Po odbytych podróżach, często wracał wyobraźnią do Żywca, któremu poświęcił m.in. wiersz „Dąb”.
Drugą część spotkania poprowadziła mgr Dorota Firlej, szanowana kustosz Muzeum Miejskiego w Żywcu. Opowiedziała historię ojca Wita, Zygmunta Jaworskiego i wykonywanej przez niego pracy grafika w Fabryce Papieru „Solali”. W roku 1932 Zygmunt podjął naukę w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu, która wywarła ogromny wpływ na jego późniejsze postrzeganie sztuki. W 1946 roku przeniósł się do Żywca, gdzie rozpoczął pracę w fabryce „Solali” i tam spędził następne 36 lat. Własnoręcznie projektował okładki i etykiety kalek maszynowych, bibułek, serwetek i papierków po cukierkach. Jego twórczość charakteryzowały różnicowanie i oryginalność, a sam posługiwał się nowatorskimi rozwiązaniami. Jaworski przejawiał głęboki szacunek do miejsca swojej pracy, był pomysłodawcą i wykonawcą m.in. wozu skonstruowanego z materiałów fabryki – zadaniem ludzi miało być rozebranie go do szkieletu i tym samym wyeksponowanie dorobku „Solali”. Twórca był nierozerwalnie związany z Żywcem, co odzwierciedlają liczne grafiki, akwarele i fotografie zabytków miasta, w tym Kościoła św. Krzyża.
Sam Zakład Papierniczy był fenomenem na skalę światową, miał oddziały na Manhattanie, a jego wyroby trafiały m.in. do Anglii i Francji. Pracownikami byli przede wszystkim mieszkańcy Zabłocia, rzetelnie wykonujący powierzone im zadania. Po prywatyzacji w latach 90. zakład borykał się z trudnościami finansowymi, co doprowadziło do ogłoszenia jego upadłości w 2000 roku, ale po kilku latach udało się zawrzeć układ z wierzycielami. W 2017 roku fabryka „Solali” przeszła w stan likwidacji, co wiązało się z masowymi zwolnieniami. Od tego czasu inwestorzy wykazują zainteresowanie zakładem. Obecnie część budynków i pomieszczeń Papierni jest wynajmowana innym podmiotom, a historia tej dawnej potęgi przemysłowej nadal wpisana jest w krajobraz Żywca jako ważne dziedzictwo przemysłowe.
Wykład odbył się 16.10.2024 r. w auli I LO. W spotkaniu uczestniczyły następujące klasy: 1a, 4a i 4f.
