Wykład dr Przemysława Stanki w Sali Koncertowej w Żywcu
Nigdy z królami nie będziem w aliansach, Nigdy przed mocą nie ugniemy szyi...
„Konfederacja barska (1768 – 1772) w Beskidach ze szczególnym uwzględnieniem Żywiecczyzny. W 250 rocznicę wybuchu pierwszego powstania narodowego” – wykład wygłoszony przez dr Przemysława Stanko 13 kwietnia w Sali Koncertowej Szkoły Muzycznej w Żywcu przyciągnął młodzież z żywieckich szkół średnich i był kolejnym spotkaniem z cyklu „1918 – 2018 100-lecie Niepodległości Polski”. Naszą szkołę reprezentowała klasa 2e oraz uczniowie z kl. 2a i 2c.
Dr Przemysław Stanko, pracownik naukowy Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, przybliżył nam kulisy zawiązania konfederacji w Barze na Podolu w 1768 r. jako reakcji katolickiej szlachty polskiej na rosnącą ingerencję Rosji w wewnętrzne sprawy Polski. Przejawiała się ona nie tylko w osobie całkowicie uzależnionego od Petersburga króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, czy czynnej ingerencji w Sejmie RP ambasadora Rosji Nikołaja Repnina (vide Traktat gwarancyjny z Rosją 1768 r.), bądź samowolnie działających na terenie Polski wojsk rosyjskich – czego jaskrawym przykładem było uprowadzenie przez Rosjan biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka i wywiezienie go do Kaługi, ale i w postępującym zepsuciu moralnym ówczesnych elit począwszy od samego króla, ale wywodzącym się z Petersburga i opłacanego przez Rosję świata intelektualistów francuskich (Wolter).
Opierając się na Akcie Założenia Konfederacji Barskiej tudzież „Obowiązkach sprzysiężonych” dr Stanko wskazał patriotyczny wymiar próby ratowania Rzeczypospolitej oparty na szacunku i tolerancji wobec innych wyznań i to w sytuacji, gdy Rosja starała się zwiększyć prawa polityczne szlachty prawosławnej w Polsce, co byłoby równoznaczne z całkowitym przejęciem inicjatywy politycznej przez stronnictwo prorosyjskie w naszym kraju. Stąd też wypływał pierwszy z obowiązków konfederata: „Wiary św. katolickiej rzymskiej własnem życiem i krwią obligowany każdy bronić”. Znakomitym uzupełnieniem wykładu i prezentacji dr Stanki były dźwięki „Pieśni konfederatów” Juliusza Słowackiego współcześnie należącej do najbardziej znanych utworów związanych z pierwszym zrywem Polaków przeciw Rosji, dążącej do pozbawienia niepodległości Rzeczypospolitej (była ona śpiewana też przez działaczy NSZZ „Solidarność” internowanych przez komunistów w stanie wojennym).
Prelegent przybliżył nam dzielną postawę szlachty z Sądecczyzny i z Księstwa Oświęcimsko – Zatorskiego przedstawiając jednocześnie dokumenty i faksymilia z epoki. Dr Przemysław Stanko w swym wykładzie wskazał źródła skąd możemy czerpać wiedzę na temat zrywu (np. Władysław Konopczyński „Konfederacja barska”, czy też świetnie oddający klimat tego czasu poemat „Beniowski” Juliusza Słowackiego), a także odpowiadając na pytanie o kwestię porwania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wskazał na przebiegłe działania dworu rosyjskiego i Francji oraz rolę jaką konfederacja odegrała w konflikcie rosyjsko – tureckim.
Organizatorem spotkania było Starostwo Powiatowe w Żywcu reprezentowane przez Dyrektora Wydziału Edukacji Andrzeja Widzyka i Władysława Motykę oraz Radnych Powiatowych Tadeusza Pala i Adriana Midora.
Zdjęcia: Patrycja Suchanek, kl.2e
